Savant sendromu nedir?

Bu, tıpta Savant Sendromu olarak adlandırılan bir sendromdur ve dünya çapında dahi olarak bilinen, önemli keşifler ve çalışmalar yapmış birçok insanda teşhis edilmiştir. 

Doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilen Savant sendromu, otizm teşhisi konulan her 10 kişiden 1'inde görülüyor. Ayrıca zeka geriliği, gelişme geriliği ve beyin hasarı ile sonuçlanan pek çok bozuklukta savant sendromuyla ilişkilendirilen beceri ve yetenekler gözlenmektedir. 

Çocukluk çağında zihinsel geriliğe yol açabilecek sorunların teşhisi ve nitelikli özel eğitim sayesinde savant becerileri erken dönemde fark edilebilmektedir. Doğru bir eğitim ile bu beceri ve yetenekler daha da üst düzeye çıkarılabilir ve insanlar topluma kazandırılabilir.

Savant Sendromu, ciddi derecede zihinsel geriliği olan bir kişinin bazı yeteneklerinin genel ortalamanın çok üzerinde olması ile karakterize edilen bir tablodur. 

Down sendromu tıp literatürüne ilk kez 1887 yılında Dr. Langdon Down tarafından tanımlanan Savant sendromu, Fransızca bilge anlamına gelen savoir kelimesinden türemiştir. İlk zamanlarda “Idiot Savant” ya da “Otistic Savant” gibi çeşitli terimler kullanılsa da bu klinik tablonun yanlış ve aşağılayıcı olması ve bu durumun diğer zihinsel gelişim bozukluklarında da ortaya çıkabilmesi nedeniyle bu klinik tabloya Savant Sendromu denmesine karar verilmiştir. 

Otizmden daha çoğu durumda zihinsel yetersizlik otizmle ilişkilendirilmesine ve otizm ile savant arasında güçlü bir ilişki olmasına rağmen, tüm vakaların yaklaşık yarısı merkezi sinir sistemi bozuklukları ve gelişimsel yetersizlikleri içerir.

2004 yılına kadar Savant Sendromunun nedenleri hakkında hiçbir bilgi ve varsayımda bulunulmamıştı. 2004 yılı itibariyle konuyla ilgili araştırmalar artmış, ancak bazı araştırmacılar savantın genetik yapıdaki bir değişiklikten kaynaklandığını öne sürmüşlerdir. 

Bilim adamları, söz konusu gen yapısı değişikliklerinin, sağ yarıkürede meydana gelen bir değişikliği telafi etmek için beynin sol yarıküresinde hasar şeklinde ortaya çıktığını belirlediler. Bu düşünceler henüz bilimsel olarak kanıtlanmamıştır, bu nedenle sendromun gelişim nedenine yönelik araştırmalar halen devam etmektedir. Otizmli bireyler, savant sendromu geliştirme olasılığı en yüksek olan grup arasındadır.

Savant sendromu kendi başına bir hastalık değildir. Bu nedenle tedavisi, sendromun altında yatan otizm, merkezi sinir sistemi bozuklukları ve beyin hasarı gibi zihinsel bozuklukların tedavisi ile aynıdır. 

Savant sendromunda ise var olan hastalıkların tedavisine ek olarak kişisel, sosyal ve mesleki açıdan savant yeteneklerinin istenilen yönde kullanılması ve daha da geliştirilmesi amaçlanır. Bu gelişme, otizm ve diğer nedenlere bağlı zihinsel ve gelişimsel gecikmelerin tedavisinde de oldukça etkilidir. 

Otizmin en etkili tedavisi özel eğitimdir. Otizmli bireyler kendilerine özel olarak açılan tesislerde eğitim görmeli ve nitelikli eğitmenler istihdam edilmelidir. 

Doğru bir eğitim süreci sayesinde otizmli birey dışarıdan asla anlaşılamayacak bir düzeye gelişebilir, toplumda saygınlık kazanabilir ve başarılı bir sosyal yaşam sürdürebilir. Bu nedenle çocuklar otizm belirtileri fark edilir edilmez sağlık kuruluşlarına yerleştirilmeli ve bir an önce doktor tarafından önerilen tedavi sürecine başlanmalıdır.