Omicron Varyantı Nedir ve Nasıl Bulaşır? Covid19 virüsü aşısı Omicron varyantına fayda sağlar mı?

Dünyada sağlık hizmetlerini ve günlük yaşamı etkileyen önemli sosyal ve ekonomik yansımaları olan COVID19 salgını, bağışıklama çalışmalarına ve koruyucu önlemlere rağmen etkinliğini ve gündemdeki yerini korumaya devam ediyor. 

COVID19'un genetik değişiklikler ve mutasyonlar sonucu ortaya çıkan ve yeni özellikler kazanan alt tiplerine varyant denir. Salgının patlak vermesinden bu yana gelişen mutasyonlarla çok sayıda COVID19 varyantı tanımlanmış ve sağlık uygulamaları özelliklerine göre çeşitlendirilmiştir. Bu varyantların en yenisi Omicron varyantıdır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), COVID19 pandemisi ile mücadelede sağlık hizmetlerinin tanımlanması ve düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu doğrultuda, COVID19'a ilişkin elde edilen veriler ışığında pandeminin seyrini takip ederek uluslararası sağlık hizmeti sunucuları ile koordineli olarak gerekli önlem ve incelemeler yapılacaktır. 

COVID19 mutasyonları sonucunda yeni özellikler kazanarak gelişen varyantlar DSÖ tarafından sınıflandırılmaktadır. Salgınla mücadelede önemli olan varyantlar isimlendirilerek bilgileri, özellikleri ve kontrol yöntemleri hakkında gerekli veriler dünya kamuoyu ile paylaşılıyor. COVID19 varyantları eski Yunan alfabesinin harflerinden adını alıyor. İlk tespit edilen varyantlar; Alfabetik sıraya göre Alfa, Beta, Gama, Lambda, Delta ve Mu olarak adlandırılırlar. Yeni keşfedilen varyantlara alfabetik sıraya göre "Nu" veya "Xi" isimlerinin verilmesi beklenirken; "Nu" harfi İngilizce "new" kelimesine benzediği ve "Xi" harfinin soyadlarında sıklıkla kullanıldığı için, en son keşfedilen varyanta bir sonraki harf olan "Omicron" adı verildi.

Omicron varyantı, daha önce keşfedilen Delta ve Mu varyantlarına benzer şekilde, virüsün hedef hücrelere tutunmasını sağlayan "spike(diken)" proteinlerin yapısında ve proliferatif yeteneğinde değişikliklere neden olan bazı mutasyonlar sonucu ortaya çıktı.

Omicron varyantı, diğer varyantlardan daha bulaşıcıdır çünkü aşıların hedeflediği sivri proteinlerde değişikliklere neden olur. Salgının başlangıcında olduğu gibi virüs solunum yoluyla, hasta kişilerle temas ve hastanın vücut sıvıları ile temas yoluyla bulaşır.

Omicron varyantının, virüsün önceki versiyonlarından daha bulaşıcı ve ciddi bir hastalığa neden olabileceğine dair endişeler var. Varyant ilk olarak Güney Afrika ülkelerinde keşfedildi ve kısa sürede bölgedeki baskın virüs varyantı oldu. Güney Afrika'da gözlemlenen Omicron varyantları vakaları, daha önce hastalığı geçirmiş kişilerde COVID19 hastalığının tekrarlayabileceğini bulmuştur. 

Virüsün hastalığa neden olma kabiliyetini ve mevcut halk sağlığı önlemleriyle bağlantısını gösteren çalışmalar halen devam etmektedir. Bu nedenle virüsün neden olduğu COVID19 hastalığının şiddeti, ölüm riski, aşı direnci ve bulaşma oranı hakkında net bilgi vermek mümkün değil.

Dünya genelinde COVID19 aşı denemeleri tüm hızıyla devam ediyor. Ayrıca COVID19'un bulaşma oranı, aşılar farklı yöntemlerle üretildiğinden, koruma derecesi farklı olduğundan ve aşılama oranı ülkeden ülkeye farklılık gösterdiğinden bölgesel olarak farklılık göstermektedir. Bununla birlikte, aşılı bireylerde Omicron varyantının hastalığa neden olma gücü hakkında hala yeterli bilimsel veri yoktur. 

Bu konuyla ilgili araştırmalar devam etse de, DSÖ'den COVID19 aşılarının Omicron varyantına karşı etkisiz olduğuna dair bir veri bulunmuyor. Ancak araştırmacılar, yeni varyantta keşfedilen mutasyonların aşıların etkinliğinin azalmasına yol açabileceği ve bu nedenle yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkabileceği konusunda uyarıyorlar.